|
|
|
|
|
|
 |
ویتامین B۱۲ |
 |
|
| | تاریخ ارسال: 1402/4/24 | |
|
|
ویتامین B۱۲ یا کوبالامین یک ویتامین حساس و مهم برای بدن می باشد. این ویتامین برای تکثیر سلولی (خونسازی) و عملکرد سیستم عصبی ضروری می باشد. این ویتامین بسیار حساس است و قابلیت تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد. باکتری های تولید کننده B۱۲ در دستگاه گوارش انسان ، از دهان و لثه و حلق تا روده بزرگ ، زندگی می کنند.ویتامین در منابع حیوانی مانند جگر، شیر، پنیر و تخم مرغ وجود دارد و دارای ۴ درصد کبالت است. کمبود آن منجر به بیماری کم‌خونی وخیم و غیر طبیعی شدن گویچه‌های قرمز خون میشود.
نقش ویتامین B۱۲ در بدن:
این ویتامین در تولید سلول های بدن نقش دارد و وظیفه آن همانند اسیدفولیک ، شرکت در همانند سازی ژن های هسته سلول می باشد. تکثیر سلول ها در بافت عصبی ( تولید رشته های عصبی این بافت ) و دستگاه گوارش و مغز استخوان به خاطر حضور این ویتامین می باشد.
چرخه جذب ویتامین B۱۲
ویتامین B۱۲ موجود در غذا پس از ورود به بدن ابتدا با پروتئینی به نام «هاپتوکورین» Haptocorrin (فاکتورR یا ترانس کوبالامین یک) ترشح شده از غدد بزاقی پیوند میشود. «هاپتوکورین» با درست‌کردن یک کمپلکس با این ویتامین از ازبین رفتن آن توسط اسید معده جلوگیری می‌کند. سلولهای جداری معده پروتئینی به اسم «اینترینسیک فاکتور» یا فاکتور داخلی را می‌سازند.
وقتی که «هاپتوکورین~ویتامین B۱۲» کمپلکس وارد روده کوچک میشود، آنزیم پانکراس هاپتوکورین را حل می‌کند و ویتامین B۱۲ را آزاد می‌کند. آنگاه ویتامین B۱۲ با فاکتور داخلی پیوند شده و به بخش انتهایی روده کوچک (ایلئوم) می‌روند۰در قسمت انتهایی ایلئوم کمپلکس فاکتور داخلی + ویتامین B۱۲ با انتقال فعال (اندوسیتوز) وارد سلولهای جدار روده میشود. در داخل سلولها ویتامین B۱۲ از فاکتور داخلی جدا میشود و به پروتئین دیگری بنام ترانس کوبالامین دو متصل میشود . ترکیب این دو از روده به کبد منتقل میشود.
عوامل کمبود ویتامین B۱۲
بر اساس کتاب فیزیولوژی گایتون شایعترین دلیل کمبود ویتامین B۱۲ در حقیقت نه کمبود آن در غذا بلکه اختلال در سنتز فاکتور داخلی توسط معده می باشد.ترکیب این فاکتور با ویتامین B۱۲ ، باعث جذب آن در ایلئوم ( قسمتی از روده کوچک )می شود.بیماریهای مختلف معدی مانند گاستریت های مزمن (تورم مزمن معده) و آتروفیک (کم‌خونی پرنیشیوز)، اعمال جراحی برداشتن کامل یا بخشی از معده، باعث عدم ترشح فاکتور داخلی گشته و کمبود ویتامین B۱۲ را نیز بدنبال دارند. کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند موجب کم خونی، احساس ضعف، افسردگی، زخم دهان و زبان، اختلالات روحی، کاهش حافظه، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان شود.
ویتامین B۱۲ در کبد ذخیره می شود و اگر فرد سال‌های متمادی از این ویتامین استفاده نکند کمبودی در بدنش ایجاد نمی‌شود. گیاه خواران در تامین ویتامین B۱۲ با مشکل مواجهند. افراد مسن با استفاده بیش از حد از ملین‌ها با کمبود این ویتامین در بدنشان روبه رو می‌شوند. وجود این ویتامین در بدن کودکان و سالمندان اهمیت زیادی دارد و ممکن است عدم وجود این ماده در بدن آنها موجب عدم جذب مواد مغذی دیگر شود.
مسمومیت و تغییرات پوستی بر اثر مصرف بیش از حد ویتامین B۱۲
این ویتامین را باید در آب حل کرد سپس مورد استفاده قرار داد .. کمبود این ویتامین در کل عملکرد بدن تاثیر می گذارد و انتقال اکسیژن را با کندی مواجه می‌کند همچنین می‌تواند موجب ضعیف شدن سیستم دفاعی شود. کمبود آن بویژه در سیستم عصبی و خونسازی موثر است. این ویتامین در چرخه‌ی رشد سلولی نقش متفاوتی دارد و می‌تواند ایجاد انرژی و پروتئین کند. همچنین در تقسیم سلولی و روند رشد تاثیرگذار است.
ویتامین B۱۲ یک ویتامین حساس و مهم است . این ویتامین موجب درمان یک نوع کم خونی خطرناک به نامپرنشیز می شود . ویتامین B۱۲ که شاید تا به حال آمپولهای تقویتی آنرا تزریق کرده باشید، آخرین ویتامینی بود که کشف شد . این ویتامین رابطه نزدیکی با اسید فولیک دارد .
این ویتامین بسیار حساس است و به سرعت تخریب می شود . تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد . حتی دربدن هم به سرعت تخریب می شود . در حقیقت اگر وسیله خاصی برای انتقال آن به خون وجود نداشت ما اصلاً B۱۲ دریافت نمی کردیم .
اما این وسیله خاص چیست؟
با خوردن غذای حاوی این ویتامین و ورود آن به دهان همزمان یک عامل پروتئینی ترشح می شود که به B۱۲ متصل می شود و محافظت از آن را تا ابتدای روده بر عهده می گیرد . در مرحله بعد باز هم محافظ دیگری ، به نام فاکتور داخلی وجود دارد که یک عاملی پروتئینی ، برای محافظت از B۱۲در برابر محیط های اسیدی و قلیایی به شمار می رود . فاکتور داخلی مثل گاردی محکم ، B۱۲ را صحیح و سالم تا دیواره روده رسانده و آنرا به خون منتقل می کند . در خون نیز ۲ عامل دیگر موجود است که دستB۱۲ را گرفته به کبد ، استخوانها و سایر اندامها می برد.
اما نقش این ویتامین مهم دربدن چیست؟
B۱۲ در تولید سلولهای بدن نقش دارد و نقش آن مانند اسید فولیک،شرکت در همانند سازی ژن های هسته سلول است . تکثیر سلولی در دستگاه گوارش، مغز استخوان و بافت عصب با کمک B۱۲ صورت می گیرد . اگر B۱۲ دریافت نکنیم ظرف حدود یکسال ذخیره موجود در کبد تمام شده و تولید سلولی در اندامهای یاد شده دچار اختلال می شود .
B۱۲ در دستگاه گوارش به تولید سلولهای مخاطی دیواره کمک می کند . اگر B۱۲ نباشد زبان متورموسرخرنگ
می شود واختلالات گوارشی مثل اسهال بروز می کند .
B۱۲ در مغز استخوان موجب تولید سلولهای خونی می گردد ، در صورت کمبود B۱۲، ژنهای موجود در گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی شده ، زود از بین می روند و فرد مبتلا بهکم خونی مگالوبلاستیک می شود .
B۱۲ در بافت عصبی نقش تولید سلولهای رشته های عصبی را عهده دار است . کمبود B۱۲ اختلالات عصبی را به همراه دارد که کرخی و لرزش بدن است و سوزش در پاها نیزاحساس می شود .
در صورتیکه تعدادی ازعلائم کمبود B۱۲، در شما بروز کرد به پزشک مراجعه کرده و با آزمایش خون میزان B۱۲ و اسید فولیک خونتان را کنترل کنید .
کمبود B۱۲ در چه کسانی بروز می کند ؟
کمبود B۱۲ در افرادی که رژیم گیاهی صرف دارند و شیر و تخم مرغ نمی خورند ، بروز می کند زیرا B۱۲ فقط در منابع غذایی حیوانی موجود است . در افراد کهنسال که ترشح اسید معده و فاکتور داخلی کاهش می یابد ، کمبود B۱۲ عارض می شود، در واقع رنگ زرد چهره، زبان سرخ و ناتوانیهای عصبی را در نتیجه این کمبود می دانند .
میزان مورد نیاز بدن یک فرد بزرگسال۲ میکرو گرم است که در زمان بارداری و شیر دهی نیازفرد بیشتر می شود . افرادی که جراحی معده انجام داده اند و بخشی از معده ، تمام معده یا قسمت انتهای روده آنها ( ایلئوم) برداشته شده است ، و کسانی که از قرصهای درمان کننده زخم دستگاه گوارش استفاده می کنند بیشتر در معرض کمبود B۱۲ هستند .
ویتامین B۱۲ در کدام مواد غذایی موجود است؟
۱. ویتامین B۱۲ فقط در مواد غذایی حیوانی یعنی گوشت و فرآورده های حیوانی مثل شیر و تخم مرغ موجود است .
۲. جگرغنی ترین منبع B۱۲ است .
۳. گوشت گاو،ماهی تن وقلوه دارای میزان زیادی B۱۲ هستند .
۴. شیر ،پنیر وتخم مرغ نیز میزان قابل توجهی B۱۲ دارند .
البته معمولا در پروسه پخت مواد غذایی ۷۰ درصد از ویتامین از دست می رود ؛ به کار گیری روش مناسب پخت بسیار مهم است ، برای پخت هرگز نباید از جوش شیرین استفاده کرد .
در صورت ابتلا به کم خونی ناشی از کمبود B۱۲ :
۱. مصرف مکمل یا تزریق B۱۲ طبق دستور پزشک ضروری است .
۲. در رژیم غذایی خود مواد حاوی B۱۲ فراوان تغذیه کنید .
۳. مصرف دیگر مکمل های ویتامینی بیش از نیاز ( ویتامینC,B) نیز می تواند موجب کاهش B۱۲ در بدن شود .
با خوردن چه میزان مواد غذایی نیاز B۱۲ ما تأمین می شود ؟
با خوردن غذایی که ، دارای ۱۰۰ گرم گوشت قرمز یا ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم گوشت مرغ است و مصرف ۲ لیوان شیر یا ماست در روز، B۱۲ مورد نیاز ما تأمین می شود .
بانوان باردار و افراد مسن نیز با مصرف مرتب جگر می توانند B۱۲ مورد نیازشان را تأمین کنند . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به دانشگاه علم و صنعت ایران می باشد .
نقل هرگونه مطلب با ذکر منبع بلامانع می باشد . |
|
|
|
|
|
